ดอกไม้จันทร์ คือเนื้อไม้จันทร์ เป็นต้น ที่ไสเป็นแถบบางนำมาประดิษฐ์เป็นช่อขนาดเล็ก ใช้ในการเผาศพ (อ้างอิงตามพจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2525)
ตามคติความเชื่อของชาวพุธ ดอกไม้จันทร์เป็นหนึ่งในสัญลักษณ์ที่แสดงถึงความเคารพและไว้อาลัย เพราะเชื่อว่ากลิ่นหอมของดอกไม้จันทน์ จะนำดวงวิญญาณของผู้ที่ล่วงลับไปสู่สรวงสวรรค์
การทำดอกไม้จันทน์ ในงานพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพ จะมีประเภทดอกไม้ที่รัฐบาลกำหนดใช้ในงานพระราชพิธี 7 ชนิด ซึ่งต้องทำจากวัสดุธรรมชาติ อาทิ กระดาษสีที่ช้ำดอกไม้จันทน์โดยเฉพาะ หรือจะเป็นใบไม้ อย่างใบโพธิ์ ใบยางพารา ซังข้าวโพด เป็นต้น
สำหรับดอกไม้จันทน์พระราชทาน ทั้ง 7 ชนิด และความหมาย มีดังนี้
- ดอกดารารัตน์
ดอกดารารัตน์ หรือดอก Daffodil เป็นดอกไม้ทรงโปรดของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช และพระราชทานให้กับสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถอยู่เสมอ เมื่อครั้งยังทรงศึกษาและประทับอยู่ที่ประเทศสวิสเซอร์แลนด์
ดอกดารารัตน์นิยมใช้มอบให้แก่บุคคลอันเป็นที่รัก เพื่อบอกว่าไม่เคยหวังสิ่งใดตอบแทน และยังหมายถึง เกียรติยศ ความกล้าหาญ สัญลักษณ์ของความหวัง ชื่อดอกดารารัตน์ยังมีความหมายที่ลึกซึ้ง โดยคำว่า ‘ดารา’ หมายถึง ดวงดาว คือสิ่งที่อยู่สูงสุด คำว่า ‘รัตน์’ หมายถึง แก้ว คือ สิ่งที่มีค่า - ดอกกุหลาบ
เป็นสัญลักษณ์แห่งความรักอันบริสุทธิ์ด้วยอานุภาพแห่งความจงรักภักดีของทวยราษฎร์ที่ระลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณในองค์พระประมุขของชาติ เพื่อถวายความอาลัยเป็นครั้งสุดท้ายแด่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช ผู้เป็นกษัตริย์ที่รักยิ่งของปวงชนชาวไทย - ดอกพุดตาน
เป็นสัญลักษณ์ของความมั่นคงและความอุดมสมบูรณ์ ชาวจีนเชื่อว่าเป็นไม้มงคล เพราะดอกพุดตานเปลี่ยนสีได้ถึงสามสีภายในวันเดียวกัน ซึ่งเปรียบเสมือนวัฏจักรของชีวิตมนุษย์ที่เริ่มต้นเปรียบเหมือนเด็กที่เป็นผ้าขาว เติบโตขึ้นพร้อมกับสีสันที่แต่งแต้มขึ้นมาจนกระทั่งสูงอายุมากขึ้นพร้อมกับสีที่เข้มขึ้นจนกระทั่งร่วงโรยจากไป เพื่อเป็นการระลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณและพระราชกุศลอุทิศถวายครั้งสุดท้ายแด่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช - ดอกชบาทิพย์
เป็นดอกไม้ที่สร้างสรรค์ประดิษฐ์ขึ้น เพื่อสื่อถึงการดับสูญและความเป็นทิพย์และเพื่อเป็นการถวายความอาลัยเป็นครั้งสุดท้ายแด่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช พระผู้ทรงสถิตในดวงใจของประชาราษฎร์ชั่วนิรันดร์ - ดอกชบาหนู
เปรียบเสมือนความอาลัยในการสูญเสียของพสกนิกรทุกหมู่เหล่า เป็นสัญลักษณ์ที่แทนดวงใจไทยทุกดวงในการน้อมส่งเสด็จพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช ในการพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพ - ดอกลิลลี่
ดอกลิลลี่แสดงออกถึงความรักที่บริสุทธิ์เช่นเดียวกับดอกกุหลาบสีขาว อีกทั้งดอกลิลลี่สีขาวยังแสดงออกถึงความซื่อสัตย์และเทิดทูนด้วยอานุภาพแห่งความจงรักภักดีของพสกนิกรชาวไทยที่มีต่อพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชและความสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณเป็นล้นพ้น - ดอกกล้วยไม้
เป็นสัญลักษณ์ของความมั่นคง ความรัก และความสง่างามสมดังพระมหากรุณาธิคุณในการบำเพ็ญพระราชกรณียกิจนานัปการของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช ให้ขจรขจายไปทั้งแผ่นดินไทยตลอดถึงนานาประเทศทั่วโลก
ภาพจาก http://www.bangkok.go.th
